FAO tarafından yayınlanan Ağustos 2025 Tek Sağlık Bülteni (https://newsletters.fao.org/q/1I7uXb7mvX07sTtfba4sK/wv), insan, hayvan, bitki ve çevre sağlığının birbirine bağlı olduğunu bir kez daha ortaya koyarken, veteriner hekimlik mesleğinin bu bütünleşik yaklaşımın vazgeçilmez unsuru olduğunu güçlü örneklerle ortaya koymaktadır. Bültende vurgulandığı üzere, “Tek Sağlık, insan, hayvan, bitki ve çevre sağlığını birbirine bağlayan, çok sektörlü ve disiplinler arası bir yaklaşım”dır. Bu zincirin en kritik halkası veteriner hekimliktir.

Bültende yer alan başlıklarda, zoonotik hastalıklarla mücadele, antimikrobiyal direnç (AMR) kontrolü, gıda güvenliği zincirinin korunması ve yaban hayatı sağlığının izlenmesi gibi alanlarda veteriner hekimlerin kritik rolü vurgulanmaktadır. Özellikle Ruanda, Endonezya ve Pasifik Adaları’ndan verilen örnekler, veteriner hekimlerin krizleri önleme, hastalıkları erken tespit etme ve gıda arz güvenliğini sağlama konularında ön safta yer alması gerektiğini göstermektedir.

Veteriner Hekimler Olmadan Tek Sağlık Mümkün Değil! Bültenin öne çıkan pek çok başlığı doğrudan veteriner hekimlik bilgi ve becerisine dayanmaktadır;

• Zoonotik Hastalıklar ve AMR ile Mücadele: FAO, Ruanda Hayvan Refahı Örgütü ile birlikte 60 veteriner hekim ve yardımcısına sorumlu antimikrobiyal kullanımı konusunda eğitim verdi. Bu çalışma, hayvan sağlığını, gıda güvenliğini ve halk sağlığını korumayı hedeflemektedir. (https://www.fao.org/rwanda/news/detail/strengthening-rwanda-s-veterinary-capacity-to-tackle-antimicrobial-resistance/en ).
• Tarımsal Gıda Sistemlerinde Ekonomi: “Önleme odaklı Tek Sağlık yaklaşımı ikna edici ekonomik avantajlar sunuyor” başlığı altında, kriz sonrası müdahalenin maliyetinin, önleyici veteriner hekimlik uygulamalarına göre kat kat yüksek olduğuna dikkat çekmektedir. (https://www.fao.org/one-health/highlights/the-economic-case-for-one-health/en ).
• Mikotoksinler ve Gıda Güvenliği: Yem ve gıda zincirinde ortaya çıkan mikotoksinlerin hem hayvan, hem insan sağlığına risk oluşturduğu, veteriner hekimlerin bu risklerin tespiti ve önlenmesinde ana aktör olduğu belirtilmektedir. (https://www.fao.org/one-health/highlights/mycotoxins–a-silent-risk-to-plants–people-and-animals/en).
• Yaban Hayatı ve Ekosistem Sağlığı: Yaban hayatı hastalıklarının izlenmesi, biyolojik çeşitliliğin korunması ve tarımsal üretim güvenliğinin sağlanması, veteriner hekimlerin ekosistem temelli görevleri arasında yer aldığını göstermektedir. (https://www.fao.org/one-health/highlights/how-wildlife-communities-are-protecting-global-health/en ).

Küresel Deneyimler, Yerel Dersler; bültendeki örnekler Türkiye için de önemli dersler barındırmaktadır.

• Endonezya Biyogüvenlik Programı – Sınır ötesi hayvan hareketlerinde veteriner hekim kontrolünün ekonomik ve sağlık açısından vazgeçilmez olduğunu ortaya koyuyor (https://www.fao.org/one-health/highlights/strengthening-indonesia-biosecurity/en).
• Pasifik Küçük Ada Devletleri – İnsan, hayvan ve çevre sağlığının birbirine sıkı bağlarla bağlı olduğu bölgelerde Tek Sağlık’ın krizleri önlemede hızlı sonuç verdiği görülüyor (https://www.fao.org/one-health/highlights/small-islands-big-risks/en).
• Pandemi Fonu Projeleri – Veteriner hekimlerin de içinde yer aldığı erken uyarı sistemleri, sadece yerel değil, küresel sağlık güvenliğinde kritik rol oynuyor (https://openknowledge.fao.org/items/fbca0709-ba98-48ba-b3a6-e0657dbf27a5).

Türkiye’de de benzer etkileri yaratabilmek için, veteriner hekimlik sisteminin güçlendirilmesi, zoonoz ve antimikrobiyal direnç (AMR) ile mücadelede önleyici hizmetlere yatırım yapılması ve gıda güvenliği zincirinde veteriner hekimlerin her aşamada yetkin şekilde görev alması zorunludur.

Veteriner hekimlik mesleği, Tek Sağlık yaklaşımının merkezinde konumlanmalı; bu doğrultuda şu adımlar atılmalıdır:

• Kamu Veteriner Hekimlik Sisteminin Güçlendirilmesi – Ülke çapında bağımsız, yetkin ve yaygın bir resmi veteriner otoritesi oluşturulmalıdır. Bu yapı, salgın hastalıkların erken tespitinden sınır kontrolüne, hayvan sağlığı gözetiminden kriz yönetimine kadar her alanda koordinasyonu sağlamalıdır.
• AMR ve Zoonozlarla Mücadelede Önleyici Hizmetlere Yatırım – Laboratuvar altyapısının güçlendirilmesi, saha gözetim ağlarının genişletilmesi ve hızlı erken uyarı sistemleri kurulması şarttır. Bu yatırımlar, hem hayvan hem insan sağlığında salgın risklerini minimize ederken, ekonomik kayıpların da önüne geçecektir.
• Tarımsal Gıda Sistemlerinde Entegrasyon – Veteriner hekimler, yemden, çiftlikten sofraya gıda güvenliği zincirinin her aşamasında aktif ve yetkin görev almalıdır. Üretimden işlenmeye, depolamadan pazarlamaya kadar tüm süreçlerde veteriner hekimlerin denetim ve rehberliği olmadan sürdürülebilir gıda güvenliği sağlanamaz.
• Yaban Hayatı Sağlığı İzleme Programları – Ekosistem temelli koruma politikaları veteriner hekimler ile birlikte yürütülmelidir. Yaban hayatı hastalıklarının izlenmesi, sadece biyolojik çeşitliliğin korunması için değil, aynı zamanda zoonotik hastalıkların insan ve hayvan popülasyonlarına sıçramasını önlemek için kritik önemdedir.

Sonuç olarak; “Tek Sağlık, Veteriner Hekimlik ile Güçlenir” FAO’nun Ağustos 2025 bülteni, Tek Sağlık’ın sahada hayat bulan somut bir yaklaşım olduğunu gösteriyor. Bu yaklaşımın başarıya ulaşmasında veteriner hekimlik mesleğinin rolü tartışmasız.
Türkiye’nin hem ulusal hem de küresel sağlık güvenliğinde söz sahibi olabilmesi, veteriner hekimleri stratejik ortak olarak gören politikalar geliştirmesine bağlıdır.

Tek Sağlık yaklaşımı ancak veteriner hekimliğin bilgi, deneyim ve sahadaki etkinliği ile hayat bulabilir. Bu nedenle, Türkiye’nin ulusal ve küresel sağlık güvenliğinde söz sahibi olabilmesi için veteriner hekimleri stratejik ortak olarak gören politikaların hayata geçirilmesi şarttır.