Tek Sağlık; insanlar, hayvanlar, bitkiler ve eko sistem arasındaki bağlantıları kabul ederek, en uygun sağlık ve güvenlik sonuçlarına ulaşmak için yerel, bölgesel, ulusal ve küresel düzeylerde çalışan işbirlikçi, çok sektörlü ve disiplinler arası bir yaklaşımdır.
Tek Sağlık Komisyonu, Tek Sağlık Platformu ve Tek Sağlık Girişim Ekibi tarafından, 2016 yılında 3 Kasım tarihi “Dünya Tek Sağlık Günü” olarak belirlenmiştir. Tek Sağlık Günü’nün amacı insan, hayvan ve çevre ilişkileri bağlamında gelişen sağlık tehditlerine yönelik Tek Sağlık yaklaşımına duyulan ihtiyaca dikkat çekmektir.
Veteriner bilimleri; hayvan üretimi ve sağlığı ile ilgili tüm veteriner aktiviteleri kapsayan, halk sağlığı fonksiyonları için çekirdek bir disiplin olup, insan sağlığına direk olarak etki eder. Veteriner Halk Sağlığı ise ”İnsanlığın toplam fiziki, akli ve sosyal durumunun iyi ve sağlıklı olması ile ilişkili durumların anlaşılması ve veteriner bilimine uygulanması” olarak tanımlanmaktadır.
Yeni ortaya çıkan zoonotik bulaşıcı hastalıkların çoğunluğunun hayvanlardan, özellikle vahşi yaşamdan kaynaklandığı ve bunların ortaya çıkışının başlıca sebebinin insan eliyle ekosistemde ortaya çıkan değişiklikler ile ilişkili olduğu ortaya çıkmıştır. Bu durum insan, hayvan ve çevre ilişkileri bağlamında gelişen sağlık tehditlerine yönelik Tek Sağlık yaklaşımının önemini göstermektedir.
Tek sağlık kavramının; sadece zoonoz hastalıklar ile mücadelede beşeri ve veteriner hekimlerin ortak çalışması olarak düşünülmemesi gerektiği, Covid-19 Pandemisinde açık olarak görülmüştür. Tüm tartışmalara rağmen zoonoz olmadığı konusunda görüş birliği oluşan Covid 19 hastalığına karşı aşı geliştirilmesi çalışmalarında veteriner hekimler önemli görevler üstlenmişlerdir.
Veteriner Hekimler, zoonoz ve gıda kaynaklı hastalıkların kontrol ve önlenmesinde güçlü bilimsel ve teknik kabiliyetleri ile doğal ve insanlardan ileri gelen felaketleri yönetebilme yetenekleri vardır.
“Çiftlikten çatala gıda güvenliği” yaklaşımının önem kazandığı günümüzde; hayvansal üretim, hayvan sağlığı ve refahı ile gıda güvenliği arasındaki yakın ilişkide Veteriner Halk Sağlığının çok önemli rolünün olduğu kabul edilmelidir. Gıda hijyeni ve güvenliği uygulamaları da dahil olmak üzere, özellikle zoonoz hastalıklardan korunma ile ilgili sosyokültürel konularda toplumun bilgilendirilmesi ancak bağımsız veteriner halk sağlığı örgütlenmesi ile mümkündür.
Ülkemizde gıda güvenliği ve zoonozların kontrolüyle ilgili faaliyetlerin kontrol ve koordinasyonu tarım ve sağlık bakanlıkları arasında dağıtılmıştır. Kökleri birden fazla alana dayanan karmaşık sağlık sorunlarının, bölümlere ayrılmış organizasyonlar ile çözülmesi beklenemez. Gıda kalite ve güvencesini sağlamak için sağlık alanında çalışanlarla; gıda zinciri ve çevre alanında çalışanların tek bir sistem içinde entegrasyonu da yine bağımsız veteriner halk sağlığı örgütlenmesi ile mümkündür.
Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı arasında tek sağlık kavramına uygun etkin bir sistemin, aktif ve güçlü bir “Veteriner Halk Sağlığı” biriminin ve tek sağlık kavramına yönelik kurumlar arası işbirliğinin geliştirildiği günler görmek dileğiyle Dünya Tek Sağlık Gününü kutluyoruz.
Saygılarımızla.
Vet. Hekim Azmi YÜKSEL
Veteriner Halk Sağlığı Derneği Başkanı