Dünya Gıda Günü; 1945 yılında Birleşmiş Milletlere bağlı Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) kurulduğu günün anısına her yıl dünya çapında 16 Ekim’de kutlanan uluslararası bir gündür.
FAO tarafından Dünya Gıda Gününün 2022 yılı teması; güvenli gıda üretimi ve tüketiminin “insanlar, dünya ve ekonomi için acil ve uzun vadeli faydaları” olduğunu vurgulamak amacıyla ‘Sağlıklı Bir Yarın İçin Bugün Güvenli Gıda’ olarak belirlenmiştir..
Sürdürülebilir bir dünya, tüm canlılar için önemlidir. FAO nun 2022 yılı Dünya Gıda Günü tanıtım afişinde “dört daha iyi” olarak tanımlanan “Daha iyi üretim, daha iyi beslenme, daha iyi bir çevre ve daha iyi bir yaşam” sloganı yer almaktadır. Kimseyi geride bırakmadan daha iyi üretim, daha iyi beslenme, daha iyi bir çevre ve daha iyi bir yaşam için daha verimli, kapsayıcı, dayanıklı ve sürdürülebilir gıda üretim sistemlerine dönüşümün amaçlandığı bildirilmektedir.
- Daha iyi üretim; Yerel, bölgesel ve küresel düzeyde verimli ve kapsayıcı gıda tedarik zincirleri aracılığıyla sürdürülebilir tüketim ve üretim kalıplarını sağlamak, değişen bir iklim ve çevrede esnek ve sürdürülebilir gıda sistemleri sağlanmalıdır.
- Daha iyi beslenme; Açlığı sonlandırmak, besleyici gıdaları teşvik etmek ve sağlıklı diyetlere erişimi artırmak dahil olmak üzere her türlü gıda güvenliği ve güvencesi sağlanmalıdır.
- Daha iyi çevre; Daha verimli, kapsayıcı, esnek ve sürdürülebilir gıda sistemleri aracılığıyla karasal ve deniz ekosistemlerinin sürdürülebilir kullanımı korunmalı, eski haline getirilmeli ve teşvik edilmelidir. İklim değişikliğiyle (azaltın, yeniden kullanın, geri dönüştürün, kalıntı yönetimi) mücadele edilmelidir.
- Daha iyi hayat; kentsel/kırsal alanlar, zengin/fakir ülkeler, erkek/kadın eşitsizlikleri azaltılarak kapsayıcı ekonomik büyüme teşvik edilmelidir.
“Daha iyi üretim, daha iyi beslenme, daha iyi bir çevre ve daha iyi bir yaşam” sloganının hayata geçirilebilmesi için öncelikle sağlıklı ve güvenilir bitkisel ve hayvansal üretimine gereksinim vardır. Daha iyi üretim için çevre sağlığı büyük önem arz etmektedir.
Pandemiyle geçen üç yılda; ülke ekonomilerinin ve insanların yaşamlarının birbirleriyle ne kadar bağlantılı olduğu, dünyada çok fazla insanın geride bırakıldığı ve bu insanların inovasyon ve refahtan eşit derecede yararlanamadıkları gözler önüne serilmiştir.
Küreselleşen ekonomilerin, kültürlerin ve nüfusun giderek daha fazla birbirine bağlandığı dünyamızda; COVID-19 pandemisi, çatışmalar, iklim değişikliği, eşitsizlik, artan fiyatlar ve uluslararası gerilimler küresel gıda güvenliğini etkilemekte, yeterli güvenilir gıdaya erişim her geçen gün biraz daha zorlaşmaktadır.
FAO verilerine göre 2021 yılında açlık 828 milyon insanı etkilemiştir. Bu sayı, 2020 yılından bu yana yaklaşık 46 milyon kişi, 2019 yılından bu yana ise yaklaşık 150 milyon kişi artmıştır. Bu artış, insanların kısa vadede gıdaya erişimini zorlaştıran, hayatlarını ve geçim kaynaklarını risk altına sokan akut gıda güvencesizliği veya ani krizler için de geçerlidir. Yalnızca iki yıl içinde akut gıda güvencesizliği yaşayan insanların sayısı 135 milyondan 193 milyona çıkmış olup, durumun 2022 yılında daha da kötü olması beklenmektedir. 3,1 milyar insanın, diğer bir deyişle dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 40’ının, sağlıklı beslenme için yeterli maddi gücünün olmadığı, 2021 yılında yaklaşık 193 milyon insan hayatta kalabilmek için insani yardıma ihtiyaç duyduğu, 828 milyon kadar kişi açlık çekerken her 8 yetişkinden 1’inin obez olduğu ve bu sorunun dünyanın tüm bölgelerinde artış gösterdiği yine FAO tarafından bildirilmektedir.
İnsan nüfusu ve ülkeler arasındaki hareketler arttıkça; insan, hayvan, bitki ve ekosistem arasındaki bağlantı daha önemli hale gelmektedir. Hızlı nüfus artışı, küreselleşme ve çevresel bozulma ile daha karmaşık hale gelen sağlık tehditleri ile ilgili sorunların çözümünün, tek bir sektör ve tek bir uzmanlık alanı tarafından bulunamayacağı açıktır.
Tek Sağlık yaklaşımı; insan sağlığı, hayvan sağlığı ve gıda güvenliği ile ilgilenen uzmanların koordinasyonu, iletişimi ve işbirliğine dayalı eylemlerle etkili bir şekilde problemlerin çözülebileceği ve bu çözümlerin de sürdürülebilir olabileceği fikrinden yararlanmaktadır.
Tek Sağlık yaklaşımı, zoonotik hastalıkların kontrolü, antimikrobiyal direnç ve gıda güvenliği alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Hastalık teşhisi, gözetim ve kontrol, mevcut ve ortaya çıkan hastalıklar, zoonozlarla mücadele, antimikrobiyal direnç, gıda güvenliğiyle ilgili temel konular, çevre sağlığı ve korunması ile ilgili sorunlar Tek Sağlık yaklaşımının ilgilendiği alanlardır.
Gıda güvenliği ve güvencesi açısından; insan-hayvan-çevre sağlığı arayüzünde eylem ve politikaları tasarlamaya ve uygulamaya yönelik bütünleştirici, disiplinler arası bir yaklaşım olan Tek Sağlık anlayışı her geçen gün daha büyük önem kazanmaktadır.
Kimseyi geride bırakmadan, herkes için sağlıklı beslenme ihtiyacına ve açlık çekenlere yönelik tedbirlerin yaygınlaşması dileğiyle Dünya Gıda Gününü kutluyoruz.